آب ژاول، با نام علمی هیپوکلریت سدیم (Sodium hypochlorite)، یک ترکیب شیمیایی قدرتمند با کاربردهای گسترده در صنایع مختلف و مصارف خانگی است. از گندزدایی و سفیدکنندگی گرفته تا تصفیه آب و استفاده در پزشکی، آب ژاول نقش مهمی در زندگی روزمره ما ایفا میکند. اما این ماده شیمیایی، همانند هر ماده دیگری، نیازمند شناخت دقیق خواص، کاربردها و رعایت نکات ایمنی است تا بتوان از مزایای آن بهرهمند شد و از خطرات احتمالی جلوگیری کرد.
در این راهنمای جامع، به بررسی دقیق آب ژاول میپردازیم. از تاریخچه و نحوه تولید آن گرفته تا خواص شیمیایی، کاربردهای متنوع، نکات ایمنی حیاتی و نحوه خرید و نگهداری صحیح، تمام جنبههای مربوط به این ماده مهم را پوشش خواهیم داد. هدف ما این است که با ارائه اطلاعات دقیق و کاربردی، شما را در استفاده ایمن و موثر از آب ژاول یاری کنیم.
آب ژاول چیست؟
آب ژاول، که در زبان فارسی به عنوان سفید کننده نیز شناخته میشود، محلولی است از هیپوکلریت سدیم (NaClO) در آب. این ماده شیمیایی به دلیل خاصیت اکسیدکنندگی قوی، به عنوان یک ضدعفونی کننده، سفید کننده و بو زدا در صنایع مختلف و مصارف خانگی کاربرد دارد. نام "آب ژاول" از نام محله "Javel" در پاریس گرفته شده است، جایی که برای اولین بار در سال 1792 توسط شیمیدان فرانسوی، کلود لویی برتوله، تولید شد.
تاریخچه آب ژاول
کلود لویی برتوله، شیمیدان فرانسوی، در اواخر قرن هجدهم با دمیدن گاز کلر در محلول قلیایی، موفق به تولید مادهای شد که خاصیت سفیدکنندگی قوی داشت. این ماده، که بعدها به نام آب ژاول شناخته شد، انقلابی در صنعت نساجی ایجاد کرد و امکان سفید کردن پارچهها را به روشی سریع و کارآمد فراهم آورد. در ابتدا، آب ژاول به صورت محلول پتاسیم هیپوکلریت تولید میشد، اما بعدها با استفاده از سدیم هیدروکسید، سدیم هیپوکلریت تولید شد که از نظر اقتصادی مقرون به صرفهتر بود.
نحوه تولید آب ژاول
آب ژاول به طور صنعتی از طریق الکترولیز محلول سدیم کلرید (آب نمک) تولید میشود. در این فرآیند، جریان الکتریکی از محلول عبور کرده و باعث تجزیه سدیم کلرید به کلر و سدیم هیدروکسید میشود. سپس، کلر با سدیم هیدروکسید واکنش داده و هیپوکلریت سدیم (آب ژاول) تولید میکند.
معادله واکنش شیمیایی تولید آب ژاول به صورت زیر است:
2NaCl + 2H₂O → 2NaOH + H₂ + Cl₂
Cl₂ + 2NaOH → NaClO + NaCl + H₂O
خواص شیمیایی و فیزیکی آب ژاول
-
فرمول شیمیایی: NaClO
فرمول شیمیایی آب ژاول نشان میدهد که این ماده از یک اتم سدیم (Na)، یک اتم کلر (Cl) و یک اتم اکسیژن (O) تشکیل شده است.
-
جرم مولی: 74.44 گرم بر مول
جرم مولی آب ژاول، مجموع جرم اتمی عناصر تشکیل دهنده آن است.
-
شکل ظاهری: محلول زرد متمایل به سبز
محلول آب ژاول معمولاً به رنگ زرد کمرنگ یا سبز متمایل به زرد دیده میشود.
-
بو: بوی تند و زننده شبیه کلر
بوی تند و زننده آب ژاول ناشی از وجود گاز کلر در آن است.
-
pH: قلیایی (معمولاً بین 11 تا 13)
آب ژاول دارای pH قلیایی است که این خاصیت، آن را به یک ماده موثر در از بین بردن چربیها و آلودگیها تبدیل میکند.
-
حلالیت: به خوبی در آب حل میشود
آب ژاول به راحتی در آب حل میشود و محلولهای با غلظتهای مختلف را میتوان از آن تهیه کرد.
-
پایداری: ناپایدار و در معرض تجزیه در اثر نور، گرما و هوا
آب ژاول یک ماده ناپایدار است و در معرض نور، گرما و هوا به تدریج تجزیه میشود و خاصیت خود را از دست میدهد. به همین دلیل، باید در ظروف دربسته و دور از نور و گرما نگهداری شود.
کاربردهای آب ژاول
آب ژاول به دلیل خواص ضدعفونی کننده، سفید کننده و بو زدایی، کاربردهای گستردهای در صنایع مختلف و مصارف خانگی دارد. برخی از مهمترین کاربردهای آن عبارتند از:
-
گندزدایی و ضدعفونی کردن:
آب ژاول به عنوان یک ضدعفونی کننده قوی برای از بین بردن باکتریها، ویروسها، قارچها و سایر میکروارگانیسمهای مضر در سطوح مختلف، آب آشامیدنی، استخرها و فاضلاب استفاده میشود.
-
سفید کردن پارچهها و سطوح:
آب ژاول به عنوان یک سفید کننده موثر برای از بین بردن لکهها و روشن کردن رنگ پارچهها، سطوح سرامیکی، کاشیها و سایر مواد استفاده میشود.
-
تصفیه آب آشامیدنی:
آب ژاول به عنوان یک ماده ضدعفونی کننده در تصفیه آب آشامیدنی برای از بین بردن میکروارگانیسمهای مضر و تامین آب سالم و بهداشتی استفاده میشود.
-
استفاده در صنایع غذایی:
آب ژاول در صنایع غذایی برای ضدعفونی کردن تجهیزات، سطوح و مواد اولیه استفاده میشود.
-
استفاده در پزشکی و دندانپزشکی:
آب ژاول در پزشکی و دندانپزشکی برای ضدعفونی کردن ابزار و تجهیزات، شستشوی زخمها و کانالهای ریشه دندان استفاده میشود.
-
استفاده در کشاورزی:
آب ژاول در کشاورزی برای ضدعفونی کردن خاک و از بین بردن آفات و بیماریهای گیاهی استفاده میشود.
-
بو زدایی:
آب ژاول به دلیل خاصیت اکسیدکنندگی، میتواند بوهای نامطبوع را از بین ببرد و به عنوان یک بو زدا در منازل، سرویسهای بهداشتی و سایر مکانها استفاده میشود.
نکات ایمنی در استفاده از آب ژاول
آب ژاول یک ماده شیمیایی قوی است و در صورت عدم رعایت نکات ایمنی، میتواند خطرات جدی برای سلامتی ایجاد کند. مهمترین نکات ایمنی در استفاده از آب ژاول عبارتند از:
-
استفاده از دستکش و ماسک:
هنگام استفاده از آب ژاول، حتماً از دستکش و ماسک استفاده کنید تا از تماس مستقیم با پوست و استنشاق بخارات آن جلوگیری شود.
-
تهویه مناسب:
هنگام استفاده از آب ژاول، اطمینان حاصل کنید که محل مورد نظر دارای تهویه مناسب است تا از تجمع بخارات آن جلوگیری شود.
-
اجتناب از مخلوط کردن با سایر مواد شیمیایی:
هرگز آب ژاول را با سایر مواد شیمیایی، به ویژه اسیدها و آمونیاک، مخلوط نکنید. این کار میتواند باعث تولید گازهای سمی و خطرناک شود.
-
رقیق کردن آب ژاول:
همیشه آب ژاول را قبل از استفاده با آب رقیق کنید. غلظت مناسب برای مصارف خانگی معمولاً بین 0.5 تا 1 درصد است.
-
نگهداری در جای مناسب:
آب ژاول را در ظروف دربسته، دور از نور مستقیم خورشید، گرما و رطوبت نگهداری کنید. همچنین، آن را دور از دسترس کودکان و حیوانات خانگی قرار دهید.
-
اجتناب از تماس با چشم و پوست:
در صورت تماس آب ژاول با چشم یا پوست، بلافاصله محل را با آب فراوان شستشو دهید و در صورت لزوم به پزشک مراجعه کنید.
-
عدم بلعیدن:
از بلعیدن آب ژاول خودداری کنید. در صورت بلعیدن، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.
مسمومیت با آب ژاول
مسمومیت با آب ژاول میتواند از طریق استنشاق بخارات، تماس با پوست یا چشم و یا بلعیدن رخ دهد. علائم مسمومیت با آب ژاول بسته به شدت و نوع تماس متفاوت است، اما به طور کلی شامل موارد زیر میشود:
-
سوزش و تحریک چشم، پوست و دستگاه تنفسی
-
سرفه، تنگی نفس و مشکلات تنفسی
-
تهوع، استفراغ و درد شکم
-
سردرد و سرگیجه
-
در موارد شدید، آسیب به ریهها، کاهش هوشیاری و حتی مرگ
در صورت بروز علائم مسمومیت با آب ژاول، بلافاصله با اورژانس تماس بگیرید و یا به نزدیکترین مرکز درمانی مراجعه کنید.
نحوه خرید و نگهداری آب ژاول
برای خرید آب ژاول میتوانید به فروشگاههای مواد شیمیایی، داروخانهها و فروشگاههای لوازم بهداشتی مراجعه کنید. هنگام خرید، به تاریخ تولید و انقضا، غلظت و بستهبندی محصول توجه کنید. همچنین، از خرید محصولات فاقد بستهبندی مناسب و اطلاعات کافی خودداری کنید.
پس از خرید، آب ژاول را در ظروف دربسته و مقاوم در برابر نور و هوا نگهداری کنید. بهترین مکان برای نگهداری آب ژاول، یک فضای خنک، تاریک و دارای تهویه مناسب است. از نگهداری آب ژاول در کنار مواد شیمیایی دیگر، به ویژه اسیدها و آمونیاک، خودداری کنید.
آب ژاول در مقابل وایتکس
در ایران، اصطلاح "وایتکس" اغلب به جای "آب ژاول" استفاده میشود. در واقع، وایتکس نام تجاری یک نوع خاص از آب ژاول است که توسط یک شرکت تولید میشود. با این حال، به طور کلی، آب ژاول و وایتکس هر دو محلولهایی از هیپوکلریت سدیم در آب هستند و خواص و کاربردهای مشابهی دارند.
آب ژاول و محیط زیست
آب ژاول در صورت ورود به محیط زیست، میتواند اثرات مخربی داشته باشد. این ماده میتواند باعث آلودگی آب و خاک، آسیب به گیاهان و جانوران و اختلال در اکوسیستم شود. به همین دلیل، باید از ورود آب ژاول به محیط زیست جلوگیری کرد. برای این منظور، باید از ریختن آب ژاول در فاضلاب و یا رها کردن آن در طبیعت خودداری کرد. همچنین، باید ظروف حاوی آب ژاول را به درستی بازیافت کرد.
جایگزینهای آب ژاول
در برخی موارد، میتوان از جایگزینهای طبیعی و غیرشیمیایی برای آب ژاول استفاده کرد. برخی از این جایگزینها عبارتند از:
-
سرکه سفید:
سرکه سفید دارای خاصیت ضدعفونی کننده و تمیز کننده است و میتواند به عنوان جایگزینی برای آب ژاول در برخی از مصارف خانگی استفاده شود.
-
جوش شیرین:
جوش شیرین دارای خاصیت تمیز کننده و بو زدا است و میتواند به عنوان جایگزینی برای آب ژاول در برخی از مصارف خانگی استفاده شود.
-
آب اکسیژنه:
آب اکسیژنه دارای خاصیت ضدعفونی کننده و سفید کننده است و میتواند به عنوان جایگزینی برای آب ژاول در برخی از مصارف خانگی استفاده شود.
-
روغنهای اسانسی:
برخی از روغنهای اسانسی، مانند روغن درخت چای، روغن اسطوخودوس و روغن لیمو، دارای خاصیت ضدعفونی کننده هستند و میتوانند به عنوان جایگزینی برای آب ژاول در برخی از مصارف خانگی استفاده شوند.
دیجی شیمی: انتخابی مطمئن برای خرید آب ژاول
در میان شرکتهای فعال در زمینه فروش مواد شیمیایی، دیجی شیمی به عنوان یک نام معتبر و قابل اعتماد شناخته میشود. این شرکت با ارائه محصولات با کیفیت و قیمت مناسب، توانسته است جایگاه ویژهای در بازار کسب کند. دیجی شیمی با بهرهگیری از تیمی متخصص و مجرب، همواره در تلاش است تا بهترین خدمات را به مشتریان خود ارائه دهد.
یکی از مزایای دیجی شیمی، ارائه محصولات متنوع با غلظتهای مختلف است. شما میتوانید آب ژاول را با غلظت مورد نظر خود از دیجی شیمی تهیه کنید. همچنین، دیجی شیمی امکان خرید اینترنتی را برای مشتریان خود فراهم کرده است. شما میتوانید به راحتی و در کمترین زمان ممکن، آب ژاول مورد نیاز خود را از دیجی شیمی سفارش دهید و در محل مورد نظر تحویل بگیرید.
دیجی شیمی در مقایسه با رقبای خود، مزایای متعددی دارد. یکی از این مزایا، ارائه قیمتهای رقابتی است. دیجی شیمی با حذف واسطهها و عرضه مستقیم محصولات، توانسته است قیمتها را به حداقل برساند. همچنین، دیجی شیمی به کیفیت محصولات خود اهمیت ویژهای میدهد و تمامی محصولات خود را قبل از عرضه به بازار، مورد آزمایش و بررسی قرار میدهد.
برخی از رقبای دیجی شیمی در زمینه فروش مواد شیمیایی عبارتند از: شرکت شیمیایی رازی، شرکت پتروشیمی تبریز و شرکت صنایع شیمیایی ایران. با این حال، دیجی شیمی با ارائه خدمات متمایز و محصولات با کیفیت، توانسته است از رقبای خود پیشی بگیرد. ما به شما پیشنهاد میکنیم برای خرید آب ژاول و سایر مواد شیمیایی مورد نیاز خود، به دیجی شیمی مراجعه کنید و از خدمات این شرکت بهرهمند شوید.
برای خرید آب ژاول به فروشگاه های مواد شیمیایی مراجعه نمایید و این ماده را خریدای نمایید. فروشگاه مواد شیمیایی دیجی شیمی از شرکت های معتبر در فروش انواع مواد شیمیایی از جمله آب ژاول می باشد. این مرکز امکان خرید اینترنتی را برای مشتریان خود فراهم نموده است و شما به راحتی می توانید این ماده را با قیمت بسیار مناسب تهیه نمایید. برای خرید به سایت مراجعه کنید.
آدرس : تهران - میدان خراسان - خیابان 17 شهریور جنوبی
چهارراه تیر دو قلو - خیابان قاسم مهاجر - پلاک 56
ایمیل : info@digishimi.com
تلفن پشتیبانی : 02136308312 - 02136307526
کد پستی : 1793764611
سوالات متداول آب ژاول
آیا میتوان از آب ژاول برای ضدعفونی کردن میوهها و سبزیجات استفاده کرد؟
بله، میتوان از آب ژاول برای ضدعفونی کردن میوهها و سبزیجات استفاده کرد، اما باید به نکات ایمنی توجه کرد. ابتدا میوهها و سبزیجات را با آب تمیز بشویید. سپس، یک محلول رقیق از آب ژاول (حدود 5 میلیلیتر آب ژاول در یک لیتر آب) تهیه کنید و میوهها و سبزیجات را به مدت 10 تا 15 دقیقه در آن قرار دهید. در نهایت، میوهها و سبزیجات را با آب فراوان شستشو دهید تا هیچ اثری از آب ژاول باقی نماند.
آیا میتوان از آب ژاول برای شستشوی لباسهای رنگی استفاده کرد؟
استفاده از آب ژاول برای شستشوی لباسهای رنگی توصیه نمیشود، زیرا میتواند باعث از بین رفتن رنگ لباسها شود. برای شستشوی لباسهای رنگی، بهتر است از مواد شوینده مخصوص لباسهای رنگی استفاده کنید.
چگونه میتوان بوی آب ژاول را از بین برد؟
برای از بین بردن بوی آب ژاول، میتوانید از تهویه مناسب استفاده کنید. همچنین، میتوانید از محلول سرکه سفید و آب برای شستشوی سطوحی که با آب ژاول تمیز شدهاند، استفاده کنید. جوش شیرین نیز میتواند به جذب بوی آب ژاول کمک کند.
آیا آب ژاول تاریخ انقضا دارد؟
بله، آب ژاول تاریخ انقضا دارد. با گذشت زمان، غلظت هیپوکلریت سدیم در آب ژاول کاهش مییابد و خاصیت ضدعفونی کنندگی آن کمتر میشود. به همین دلیل، باید از مصرف آب ژاول تاریخ گذشته خودداری کرد.
آیا میتوان از آب ژاول برای تمیز کردن سطوح چوبی استفاده کرد؟
استفاده از آب ژاول برای تمیز کردن سطوح چوبی توصیه نمیشود، زیرا میتواند باعث آسیب به چوب شود. برای تمیز کردن سطوح چوبی، بهتر است از مواد شوینده مخصوص چوب استفاده کنید.